Geschreven door Amanga Mane en Niek van Droffelaar
Niek: “Amanga, jij bent een Millennial en dus opgegroeid met internet. Ik denk dat die smartphone inmiddels aan je hand gegroeid moet zijn… Maar toch heb jij geen Instagram? Vertel.”
Amanga: “Dat klopt, sterker nog; ik maak inmiddels deel uit van de tegenbeweging die zich bewust is van het negatieve effect dat sociale media kan hebben op de mentale gezondheid.”
Niek: “Een tegenbeweging?”
Amanga: “We staan op en gaan naar bed met onze smartphones en tablets, die voortdurend vechten om onze aandacht. Dat gevecht is inherent aan de huidige economie van het internet. Waar internetmedia ons het idee geven dat wij consument zijn die content gratis kunnen verkrijgen. Maar in werkelijkheid worden we hier voor de gek gehouden omdat wij niet consument, maar product zijn. Onze data wordt namelijk gewoon gebruikt en verkocht. Google, Facebook, Twitter en YouTube zijn in feite moderne reclamebedrijven, die strategieën uitdenken om mensen zo effectief mogelijk te verleiden, op basis van die data. Advertenties zijn immers hun investering alleen waard als er aandacht naar uit gaat. En daarom is de Facebook-newsfeed, zodanig ontworpen dat gebruikers zo lang mogelijk aan hun scherm blijven plakken. Zo ver mogelijk naar beneden scrollen en zo vaak mogelijk doorklikken. Hoe meer aandacht wordt buitgemaakt, des te groter de omzet.”
Niek: “Dan kijk je toch niet naar die reclame? Ik swipe en klik alles weg wat ik niet wil zien.”
Amanga: “Reclamebedrijven en internetmedia maken gebruiken van de zogeheten Dopamine Compulsion Loop. Iedere keer dat je een nieuw berichtje binnen krijgt, komt er dopamine vrij in je hersenen. Hetzelfde stofje dat verantwoordelijk is voor verslavingen aan nicotine en cocaïne. Pushberichten bestoken ons met dopaminebeloningen. De pull-to-refresh-functie van nieuwspagina’s heeft een neurofysiologisch effect dat vergelijkbaar is met het trekken aan de hendel van een fruitmachine!”
Niek: “Wacht, zeg je nu dat ik net zo verslaafd ben aan mijn telefoon als iemand aan cocaïne?”
Amanga: “Haha, maak je geen zorgen want de verleiding van social media hoeft niet altijd negatief te zijn. Maar vanuit een ethisch perspectief gezien kun je je afvragen waar de grens ligt. Wanneer verleiding onze wilsvrijheid gaat beïnvloeden en het beroep op onze aandacht zo sterk is dat het ons vermogen ondermijnt om ‘te willen wat we eigenlijk willen’. Op dat moment kan internetmedia zo’n sturende invloed krijgen op geest en gedrag dat we niet langer in staat zijn om onze diepere verlangens na te jagen.”
Niek: “Diepere verlangens?”
Amanga: “Precies! Wat zijn dan die diepere verlangens? De jongvolwassen generatie, die is opgegroeid met smartphones en sociale media, staat steeds minder in verbinding met elkaar. Uit onderzoek blijkt dat een diepere persoonlijke verbinding met de ander een van de belangrijkste voorspellers is van geluk en gezondheid. De continue afleiding van internetmedia weerhoudt ons daarvan. Een interessant gegeven is dat Apple onlangs de functie schermtijd toegevoegd aan de iPhone, waar gebruikers bewust worden gemaakt hoeveel uur per dag ze met verschillende apps bezig zijn.”
Niek: “Dus Apple helpt je bewust te worden van hoelang en hoe vaak je op social media zit, voor een gezonder en gelukkiger leven?”
Amanga: “Precies en daarom heb ik ook geen Instagram! Want, kijk eens naar je eigen schermtijd en bepaal zelf hoe gelukkig je daarvan wordt…”
